geschreven voor mijn Buurtzorgcollega"s
Wat Voeding met je doet?!
Inleiding
De laatste tijd is er veel te doen over eten en drinken. Zo zorgen overgewicht en ongezond eten voor veel gezondheidsproblemen. Het is iets wat ik dagelijks tegenkom tijdens mijn werk als wijkverpleegkundige. Hoe kunnen we voorkomen dat dit probleem groter wordt? Kunnen we als medewerkers van Buurtzorg Nederland niet het voortouw nemen en laten zien dat het beter kan?
Het belang van voeding
Wat is de samenhang tussen gezondheid en voeding. De invloed van voeding wordt zwaar onderschat. Ons lichaam is opgebouwd uit cellen. Deze lichaamscellen worden voortdurend vernieuwd. Het is een voortdurend, heel belangrijk proces. Onze voeding dient als bouwstof voor deze cellen. Daaruit maak ik op dat het binnenkrijgen van de juiste voedingsstoffen een belangrijk onderdeel is van de algehele toestand van ons lichaam. Hoe beter je lichaamsconditie, hoe beter je lichaam in staat is om te gaan met indringers van binnen- en/of buitenaf.
We hebben dus voeding nodig. De voedingsmiddelen die wij binnenkrijgen worden door ons lichaam bewerkt tot bruikbare bouwstoffen. Deze bouwstoffen zijn hard nodig om onze cellen optimaal te laten functioneren. Grof genomen bestaan onze voedingsproducten uit koolhydraten, eiwitten, vetten, vitaminen en mineralen. Hiernaast zijn zuurstof, water en beweging van groot belang voor de conditie van ons lichaam.
Het belang van voeding speelt voor ons als thuiszorgmedewerker een grote rol. We werken hard. Hoe leuk ons werk ook is, er wordt heel wat van ons gevraagd. We hebben een goede lichamelijke en geestelijke conditie nodig. Daarnaast vind ik dat we toch een beetje het juiste voorbeeld moeten geven. Het is moeilijk een cliënt aan te spreken op zijn eetgedrag, terwijl je het zelf ook niet zo nauw neemt.
Vitaliteit
Binnen Buurtzorg hoor ik geregeld iets over het onderwerp vitaliteit binnen de teams. Het ziekteverzuim is aan de hoge kant. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de cijfers weer dalen. Iedereen wil zich fit en gezond voelen. Waarom is het zo moeilijk om die dingen te doen die ervoor zorgen dit doel te bereiken.
Het lijkt mij een goed idee om te beginnen met het kijken naar ons voedingspatroon. Ik denk dat er behoorlijk winst te behalen valt onder ons collega’s.
Het is vreemd dat we zo slordig met ons lichaam omgaan. Het zou vanzelfsprekend moeten zijn goed voor jezelf te zorgen. Het heeft zoveel voordelen. Denk aan je algehele conditie of aan het hebben van een sterk immuunsysteem. Natuurlijk is een gezond voedingspatroon geen garantie voor een gezond bestaan, maar een lichaam in gezonde conditie wordt minder snel ziek en zal sneller herstellen. Bovendien geeft het meer kans op een fijne ouwe dag.
Het lijkt wel of we het niet willen begrijpen dat we een deel van onze gezondheid zelf in de hand hebben. Maar wat voel je je goed wanneer het lukt om goed voor jezelf te zorgen. Wat is er zo moeilijk aan?
Ik denk dat we verslaafd zijn aan ‘lekkere’ producten. We zijn dol op de smaak van o.a. zoet en zout. Producten worden op zo’n manier samengesteld dat we er steeds meer van willen eten. We hebben ook steeds meer zoet en zout nodig om tot dezelfde smaaksensatie te komen. Dat komt de producent goed uit, die wil verkopen. Het is eigenlijk dezelfde verslaving als overige verslavingen. Jammer genoeg hebben we de pech overal met onze verkapte eetverslaving in aanraking te komen.
Maar het is echt mogelijk om gezond en heel lekker te eten. Doe het stap voor stap en je gaat merken dat de ongezondere dingen lang niet meer zo lekker zijn. Je gaat intens genieten van allerlei smaken, je wordt je bewuster van combinaties die jezelf kunt bedenken. Hoe meer je je verdiept in voeding, hoe meer plezier je erin krijgt. En dan bedoel ik niet obsessief bezig zijn, geen calorieën of punten tellen. Gewoon uitgaan van gezondere keuzes en hier je nieuwe manier van leven van maken.
Bewustwording
Steeds meer mensen krijgen te maken met chronische klachten en ziektes. Wat is de oorzaak hiervan? Ik denk dat het een stuk beter met ons zou gaan als we ons bewust worden van wat we aan voedingsmiddelen binnen krijgen. Veelal weten we in grote lijnen wat we wel en beter niet kunnen eten. We zijn ons bewust van de gevaren die op de loer liggen.
Het is van belang zelf je verantwoordelijkheid te nemen wat betreft voeding. Dat wil niet zeggen dat het altijd even makkelijk is. Het is ook niet mogelijk ineens compleet van voedingspatroon te veranderen. Het je langzaam eigen maken van een gezonde leefstijl is een methode die de meeste kans van slagen heeft. Maak het niet te ingewikkeld en houdt het bij de gewone voedingsmiddelen die altijd voor handen zijn. Het is echt niet nodig stad en land af te gaan voor gezonde producten. Er is voldoende te krijgen in onze supermarkten. Uiteraard kan iedereen voor zich uitmaken of producten biologisch of milieu verantwoord moeten zijn. De kwaliteit van producten in de supermarkt is voldoende .
De regel om 80% verantwoord en 20% onverantwoord te eten komt af van het Voedingscentrum. Voor de meesten van ons is dit al een hele klus. Leg de lat niet te hoog. Elke terugval zorgt immers voor een teleurstelling. Een terugval wil ook niet zeggen dat je nu kunt opgeven, herpak je weer en je zult zien dat het steeds beter gaat.
Wie heel bewust is van de mogelijke voor- en nadelen van producten op onze gezondheid is de voedingsmiddelenindustrie. Helaas denken zij alleen maar aan winst maken. Ze weten de consument dan ook goed te bespelen. Ze weten dat de meeste mensen zich niet de tijd nemen om zich te verdiepen in de samenstelling van producten. Ze plaatsen productinformatie op een dusdanige manier dat die moeilijk te begrijpen is.
Wat het een stuk makkelijker en gezonder maakt is zoveel mogelijk, niet verpakte producten te gebruiken. Wees je bewust van de indeling van de supermarkt. De meeste gangpaden kunnen we overslaan. Dat bespaart ook nog eens tijd. Denk aan de paden met koekjes, chips, snoep enz. Wees ook bedacht op teksten, zoals bijvoorbeeld, ‘rijk aan vezels’, ‘0% vet’, ‘geen toegevoegde suikers’. Het is verstandig om toch het etiket te lezen, vaak wordt gecompenseerd met andere ongezonde toevoegingen.
Hoe te werk gaan
Het is moeilijk, zo haast onmogelijk om van het ene op het andere moment het roer om te gooien. Begin met het minst moeilijke. Neem je bijvoorbeeld voor zoveel mogelijk volkorenproducten te gebruiken. Verdiep je in de mogelijkheden van gezonde voeding. Het kan zeker helpen om vooraf te beslissen wat je wil gaan eten, maak een weekmenu. Ook voor de tussendoortjes kan je het best iets klaar hebben liggen. Je voorkomt zo te gaan snaaien van de verkeerde dingen. Weet ook wat je zwakke momenten zijn en bedenk hiervoor een plan over wat je aanpak gaat zijn tijdens dit soort momenten. Zorg er ook voor dat er geen verleidingen in huis te vinden zijn, maar wel gezonde alternatieven.
Wat ook altijd erg plezierig is, is het hebben van een opvangnet in moeilijke tijden. Met een beetje geluk krijg je je huisgenoten ook zover om op de gezonde toer te gaan. Of een vriend(in). Of in ons geval, je Buurtzorgcollega’s.
Vanwege bovenstaande ben ik op het idee gekomen om met geïnteresseerde collega’s een gezamenlijk doel te stellen om op een ‘gezondere’ manier door het leven te gaan. Ik hoop dat er mensen zijn die ik heb weten te overtuigen om een betere voedingsgewoonte aan te wennen. Dat dit vele voordelen heeft en dat het echt niet betekent dat je niets meer mag. Het geeft je een goed gevoel wanneer je de meeste ‘slechte’ verleidingen kunt weerstaan. Het maakt je sterk, letterlijk en figuurlijk.
Ik ga uit van de schijf van vijf, ontwikkeld door het Voedingscentrum. Ik moet wel eerlijk bekennen dat ik deze niet zo streng ten uitvoer breng. Maar in grote lijnen geloof ik dat dit de beste manier van eten is.
Graag zou ik mijn kennis met jullie delen. Een gezamenlijke groep opstellen waarbinnen we elkaar kunnen steunen in het te bereiken doel, zodat niemand er alleen voor staat. Een gezonder bestaan. Ik hoop op een groot aantal collega’s die ook weer anderen enthousiast kunnen maken. Op deze manier bereiken we steeds meer mensen.
Willen jullie meedenken over hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen. Bij voldoende animo wil ik graag een groep begeleiden. Ik zou een besloten facebookgroep kunnen maken, zodat we elkaar kunnen aanmoedigen. En natuurlijk recepten uitwisselen.
Ik hoop op vele reacties van jullie en dat mijn kennis over voeding iets voor Buurtzorg kan betekenen.
Ilonka Vogelaar
Wijkverpleegkundige Buurtzorg Nederland
Team Sittard
Bronnen
- 1Voedingscentrum. Eerlijk over eten. www.voedingscentrum.nl
- 2Steenhuis I, Overtoon W. (2015). Terugval en verleiding. (1e ed.). De kunst om afgevallen te blijven. Amsterdam, Nederland: SWP
- 3CIVAS (2014). Haarlem, Nederland
- 4Voedingsmagazine. Nummer 1, 2018